با مدرن شدن دنیای ما، دستگاه‌های زیادی در خانه و محل کار وجود دارند که کار ما را آسان می‌کنند. یکی از این دستگاه‌ها، دستگاه کپی است که نقش مهمی در ادارات، مدارس و حتی خانه‌ها دارد. با وجود تمام مزایا، همیشه یک نگرانی ذهن کاربران را درگیر می‌کند:
آیا دستگاه کپی اشعه دارد و می‌تواند برای سلامتی مضر باشد؟
در فضای مجازی و حتی در بین کارمندان اداری، شایعات زیادی درباره «اشعه دستگاه کپی» شنیده می‌شود. بعضی‌ها تصور می‌کنند که کار مداوم با این دستگاه می‌تواند باعث مشکلات پوستی، چشم یا حتی بیماری‌های جدی مثل سرطان شود. این نگرانی وقتی بیشتر می‌شود که افراد دستگاه کپی را با وسایلی مثل اشعه ایکس یا تجهیزات پزشکی پرتوی‌دار مقایسه می‌کنند. از طرفی، خیلی‌ها هم می‌پرسند: «پرینتر یا اسکنر هم مثل دستگاه کپی اشعه دارد؟» در این مقاله از اطلس مگ می‌خواهیم به این دغدغه‌ها پاسخ بدهیم و با بررسی علمی، خیال شما را راحت کنیم.
قبل از اینکه در مورد مضرات اشعه دستگاه کپی توضیح دهیم بهتر است به طور خلاصه با نحوه کارکرد دستگاه کپی آشنا شوید.
دستگاه کپی چگونه کار می کند؟
دستگاه کپی عموماً با استفاده از اشعه لیزر کار می‌کند. اشعه لیزر یک نوع اشعه الکترومغناطیسی است که در طیف نور مرئی قرار دارد. اشعه لیزر برای کپی کردن اطلاعات از سند اصلی به ورقه کپی استفاده می‌شود. در دستگاه کپی، نور لیزر از یک منبع لیزر تولید می‌شود و به وسیله‌ی سیستمی از جمله آینه‌ها و عدسی‌ها به سند اصلی تابانده می‌شود. سند اصلی نور لیزر را جذب می‌کند و تغییراتی در الکتروفتون‌های موجود در سند ایجاد می‌کند. سپس این الکتروفتون‌ها در ورقه کپی با استفاده از جوهر یا تکنولوژی دیگری ثبت می‌شوند.
آیا دستگاه کپی اشعه دارد؟
دستگاه‌های کپی از اشعه ماورای بنفش (UV) استفاده می‌کنند. این اشعه ماورای بنفش به ویژه در طول موج‌های UV-C، که به طور عمده برای ضدعفونی و تمیزکاری استفاده می‌شوند، می‌تواند برای انسان مضر باشد. اشعه UV-C با توان بالا قادر است به سرعت باکتری‌ها، ویروس‌ها و سایر میکروارگانیسم‌ها را با ایجاد تغییرات در ساختار ژنتیکی آنها از بین ببرد. اما این نوع اشعه برای تابیدن یا جذب شدن توسط پوست انسان مناسب نیست و می‌تواند باعث آسیب به سلول‌ها و بافت‌های پوستی شود. بنابراین، در صورت خرید دستگاه کپی و استفاده از آن، باید مراقبت کنید که اشعه مستقیم UV-C به پوست شما نیفتد و از تماس مستقیم با آن جلوگیری کنید. همچنین، ممکن است سازندگان دستگاه‌های کپی ماورای بنفش محدودیت‌ها و دستورالعمل‌هایی را برای استفاده ایمن تعیین کرده باشند که باید به آنها توجه کنید. بهتر است از بهترین برندهای سازنده دستگاه کپی دستگاه خود را انتخاب کنید.
اشعه ماورا بنفش به طور خاص هنگامی که در دستگاه کپی در حال کار است، فعال می‌شود. هنگامی که درب دستگاه کپی را باز می‌کنید، این اشعه فرابنفش از دستگاه به محیط اطراف منتشر می‌شود. اگر شما نیز در مسیر قرار گیری این اشعه باشید، ممکن است بر روی پوست و چشم‌هایتان اثر بگذارد و موجب آسیب به آن ها شود. این اشعه در صورت تماس مستقیم با پوست و چشم‌ها می‌تواند مضر باشد. اشعه ماورای بنفش قادر است موجب سوختگی پوست شود و نیز می‌تواند باعث آسیب به چشم‌ها شود. بنابراین، هنگامی که با دستگاه کپی سروکار دارید و یا در حال مرتب کردن سند‌های کپی شده هستید، توصیه می‌شود از تماس مستقیم با اشعه ماورای بنفش جلوگیری کنید.
❌ دستگاه کپی اشعه ایکس ندارد.
❌ دستگاه کپی اشعه یونیزان ندارد.
✅ تنها نوری که استفاده می‌شود، نور لیزر یا فلورسنت است که اگر به طور مستقیم و طولانی‌مدت به چشم برسد، می‌تواند مضر باشد.
پس دستگاه کپی با وجود استفاده از نور و اشعه، از نظر علمی خطری مثل سرطان یا آسیب ژنتیکی برای بدن ندارد.
تفاوت نور لیزر، اشعه UV و اشعه X
- نور لیزر دستگاه کپی: در محدوده نور مرئی قرار دارد و صرفاً برای تابش روی سند به کار می‌رود.
- اشعه UV (ماورای بنفش): در برخی مدل‌های قدیمی برای خشک‌کردن تونر به‌کار می‌رفت، اما در دستگاه‌های جدید بسیار محدود یا حذف شده است.
- اشعه X: در دستگاه‌های پزشکی وجود دارد و یونیزان است، اما هیچ ارتباطی به دستگاه‌های کپی ندارد.
آیا اشعه دستگاه کپی به همه افراد حاضر در دفتر آسیب می رساند؟
با توجه به نکاتی که گفته شد، اولا این آسیب در لحظه اتفاق نمی افتد و در طول مدت زمان طولانی می تواند موجب آسیب شود و دوما این اشعه فقط در صورتی مضر است که دستگاه کپی در حال کار باشد و درب آن باز باشد. با توجه به اینکه همه کاربران برای کپی گرفتن با دستگاه، درب آن را می بندند، این آسیب تقریبا غیر ممکن است. پس لازم نیست نگران باشید. استفاده از دستگاه کپی به طور کلی نمی تواند آسیب زا باشد. در هنگام تمیز کردن دستگاه کپی و صفحه فلت اسکن آن مراقب باشید که نور آن روشن نشود.
چگونه هنگام کار با دستگاه کپی از خودمان محافظت کنیم؟
- برای استفاده ایمن از دستگاه کپی این نکات را رعایت کنید:
- همیشه درب دستگاه را هنگام کپی بستن نگه دارید.
- دستگاه را در اتاقی با تهویه مناسب قرار دهید.
- از نگاه مستقیم به نور اسکنر خودداری کنید.
- دستگاه را به صورت دوره‌ای سرویس کنید تا انتشار گاز و ذرات کاهش یابد.
- در صورت بوی نامطبوع ازن، پنجره‌ها را باز کنید یا از تهویه استفاده کنید.
استفاده از دستگاه کپی در بارداری
خانم های باردار از افراد دیگر حساس تر هستند. اگر شما باردار هستید و نگران اشعه دستگاه کپی در محل کار خود هستید باید بگوییم صرف ایستادن و کار کردن با دستگاه کپی برای شما مضر نیست. در واقع همان چیزی که توضیح دادیم برای خانم های باردار نیز صدق می کند. در واقع اشعه دستگاه کپی برای جنین مضر است، اما باز هم در صورتی که درب دستگاه در هنگام کار باز باشد. اگر درب دستگاه بسته باشد، هیچ خطری شما و بچه را تهدید نمی کند.
نکات ایمنی برای کارمندان اداری
- افرادی که روزانه بارها از دستگاه کپی استفاده می‌کنند، باید دقت بیشتری داشته باشند:
- فاصله ایمن (حداقل ۱ متر) هنگام کار دستگاه
- سرویس و نظافت دوره‌ای برای کاهش گرد و غبار تونر
- استفاده از اتاق با تهویه مناسب یا دستگاه تهویه هوا
- اجتناب از باز کردن مکرر درب دستگاه در حین کپی‌برداری
جمع بندی
دستگاه کپی اشعه ماورا بنفش تولید می کند، اما با توجه به اینکه درب دستگاه کپی در هنگام کار بسته است، اشعه دستگاه کپی نمی تواند به انسان آسیب برساند و شما می توانید بدون نگرانی با دستگاه کار کنید.
پس یعنی خلاصه‌اش اینه که وقتی درب بسته باشه هیچ خطری نداره. خوبه، دیگه نگران نیستم.
من به خاطر مشکلات پوستی و حساسیت، همیشه از نورهای شدید یا اشعه‌ها می‌ترسم. چند وقت پیش توی یک گروه دیدم که کسی گفته بود دستگاه کپی باعث مشکلات پوستی میشه! این مطلب رو که خوندم، متوجه شدم تا وقتی درب دستگاه بسته باشه، چنین چیزی اتفاق نمیفته. ممنون که با توضیح علمی باعث شدین الکی نگران نباشم.